Dingin Yaşam Gnothi Seauton | Kendini Bil
Mevlana Celaleddin-i Rumi (30 Eylül 1207 – 17 Aralık 1273), 13. yüzyılda Anadolu ‘da yaşamış, gönül adamı, sufi, tasavvufçu ve kültürümüz açısından oldukça önemli bir kişidir. Günümüzde, sadece ülkemizde değil, dünyanın hemen hemen her yerinde bilinen ve sevilen Mevlana, daha o devirlerde, öyle sözler söylemiştir ki, öğütleri evrensel bir nitelik kazanmıştır. Biz bu yazımızda, Mevlana sözleri ‘nden, en aydınlatıcı 21 söze yer vereceğiz. Bu yazıdan sonra, Şems-i Tebrizi Sözlerine de göz atabilirsiniz.
Bu Yazıda Neler Okuyacaksınız?
Mevlana Celaleddin-i Rumi ‘nin 20 Aydınlatıcı Sözü
“Dün akıllıydım, dünyayı değiştirmek istedim. Bugün ise bilgeyim, kendimi değiştirdim.”
“Gönül almayı bilmeyene ömür emanet edilmez.”
“Dilini terbiye etmeden önce yüreğini terbiye et; Çünkü söz yürekten gelir, dilden çıkar.”
“İnsanı ateş değil, kendi gafleti yakar. Herkeste kusur görür, kendisine kör bakar. Neye nasıl bakarsan, o da sana öyle bakar.”
“Kusur bulmak için bakma birine, bulmak için bakarsan bulursun. Kusuru örtmeyi marifet edin kendine. İşte o zaman kusursuz olursun.”
“Sıkıntılı insan, evi yanan ama bundan haberi olmayan kişiye benzer. Onu çağır pencereye, konuştur! Ne konuştuğun önemli değil, o konuşurken dumanlar pencereden dışarıya çıksın, yeter.”
Yakınlarınızın, dostlarınızın dertlerini dinlemenin önemine vurgu yapan bu Mevlana Sözü, sadece karşınızdaki kişiyi konuşturmanın bile, belli anlarda ne kadar önemli olduğuna vurgu yapıyor. Dertli kişiyi çağırın, can kulağıyla dinleyin, o anlatsın ve sıkıntısını hafifletsin. Ona bundan güzel bir hediye veremezsiniz.
“İnsanı ilgi ile dinlemek, insana en büyük ikramdır.”
Dinliyor muyuz yoksa sadece işitiyor muyuz? Mevlana sözleri nden bu söz, can kulağıyla dinlemenin önemine vurgu yapıyor. Bir insan size bir sıkıntısını anlattığında, ona söyleyeceğiniz sözleri kafanızda tasarlamak yerine, onu ilgiyle dinleyip ona karşılık vermek, ona yapabileceğiniz en güzel şey.
“Hayat bir nefestir, aldığın kadar… Hayat bir kafestir, kaldığın kadar… Hayat bir hevestir, daldığın kadar…”
“Kimle gezdiğinize, kimle arkadaşlık ettiğinize dikkat edin. Çünkü; Bülbül güle, karga çöplüğe götürür.”
İnsanın çevresi neyse kendisi odur. En çok zaman geçirdiğiniz beş insanın ortalaması olursunuz gibi cümleleri duymuşsunuzdur. Zamanımızdan çok önce, Mevlana ‘nın buz sözü bu konuya ışık tutmuş. Gitmek istediğiniz yere göre de, arkadaş seçimini size bırakmış.
“Kalp denizdir, dil de kıyı. Deniz de ne varsa kıyıya o vurur.”
“Çalınan her kapı hemen açılsaydı, ümidin, sabrın ve isteğin derecesi anlaşılmazdı..!”
“Dert daima insana yol gösterir.”
“İnsanın kanadı, gayretidir.”
Mevlana Sözleri nden bu söz, azmin ve gayretin önemini gözlerimizin önüne seriyor. Azimli insan, hedefine doğru adım adım ilerleyen ve günü geldiğinde başaracak olan insandır. Mevlana ‘ya göre bu azim ve gayret, insanoğlunun kanadı gibidir ve onu ileriye bu özellikler taşıyacaktır.
“Mum olmak kolay değildir. Işık saçmak için önce yanmak gerek.”
Mevlana Sözleri nden bu söz, insanın ancak belirli bir süreçten geçtikten sonra bilgeliğe ve oradan da insanları aydınlatma seviyesine geçebileceğini işaret ediyor. Yani, insanları aydınlatmak isteyen insanın önce kendisinin aydınlanması gerek.
“Yürek yorulunca ter gözden akar.”
“Ya olduğun gibi görün, ya göründüğün gibi ol.”
“Eğriyi kendinde arayan doğruyu kalbinde bulur.”
“Gerek yok her sözü laf ile beyana. Bir bakış bin söz eder, bakıştan anlayana.”
“Akıl bir kuzu, nefîs bir kurt, iman ise çobandır. İman kuvvetli olmazsa nefîs aklı yer.”
“Unutma, sır gibi seversen eğer muradın gerçekleşir çünkü tohum toprağa gizlenirse yeşerir.”
“Nasıl susamış bir dudak suyu ararsa, su da susuzluğunu dindireceği bir dudak arar.”
Üzülme! Bir yandan korkun bir yandan umudun varsa iki kanatlı olursun; tek kanatla uçulmaz zaten.
Sopayla kilime vuranın gayesi, kilimi dövmek değil, kilimin tozunu almaktır. Allah sana sıkıntı vermekle, tozunu, kirini alır. Niye kederlenirsin?
Taş taşlıktan geçmedikçe parmaklara yüzük olamaz. Yüzük olmak dileyen taş, ezilmeyi, yontulmayı göze almalıdır.
İnsan başına gelen çeşitli olaylarla tecrübe kazanır ve olgunlaşır. Belli olgunluğa ulaşmış bilge kişilerin, genellikle belli acı süreçlerinden geçtikleri aşikar. Mevlana Sözleri nden bu söz, insanın bilgelik yolunda çeşitli engeller ve sıkıntılarla karşılaşacağını ve ancak onlar yardımıyla bilgeliğe ulaşacağını vurguluyor. Tabi bilgelik yoluna benzer bir şekilde, herhangi bir alanda uzmanlık da yine belirlim bir çile dönemini gerektiriyor.
Ben dostlarımı ne kalbimle ne aklımla severim. Olur ya kalp durur… akıl unutur… Ben dostlarımı ruhumla severim, çünkü ruh ne durur, ne de unutur.
İyi şeylerden başka bir şey düşünme! Çünkü düşünce, suret dokumasının ipliğidir.
Merhamette güneş gibi ol; cömertlikte akarsu gibi ol; tevazuda toprak gibi ol; ayıpları, kusurları örtmekte gece gibi ol.
Misafirsin bu hanede ey gönül, umduğunla değil bulduğunla gül, hane sahibi ne derse o olur, ne kimseye sitem eyle, ne üzül.
Kula Bela Gelmez Hak Yazmadıkça, Hak Bela Yazmaz Kul Azmadıkça.
Her yerde olmak gibi bir duan varsa, gönüllere gir; çünkü sevenler, sevdiklerini gönüllerinde taşırlar.
Ay doğmuyorsa yüzüne, güneş vurmuyorsa pencerene, kabahati ne güneşte ne de ay da ara! Gözlerindeki perdeyi arala!
Mevlana Sözleri ‘nden bu söz, Mevlana ‘nın insanın bilinç seviyesine vurgu yaptığı bir söz. Kişinin bilinç seviyesi ne kadar düşükse, hayat karşısına o derece düşük enerjide problemler çıkarıyor. Ama bilinç seviyesi yükseldikçe, kişi bu bilinçle kendisine daha pozitif şeyler çekiyor. Gazlerindeki perdeyi arala sözü özellikle insandaki bu bilinç perdesine işaret ediyor.
Tut ki Ali’den sana miras kaldı Zülfikar. Sende Ali’nin yüreği yoksa Zülfikar neye yarar?
Yapraksız kaldın diye gövdeni kestirme. Zira bu işin baharı var.
Kapı açılır sen yeter ki vurmayı bil. Ne zaman? Bilmem. Yeter ki o kapıda durmayı bil.
Dediler ki: Gözden ırak olan gönülden de ırak olur. Dedim ki: Gönüle giren gözden ırak olsa ne olur?
Mevlana Sözleri: Mevlana ‘nın Yedi Öğüdü
- Cömertlik ve yardım etmede akarsu gibi ol.
- Şefkat ve merhamette güneş gibi ol.
- Başkalarının kusurunu örtmede gece gibi ol.
- Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol.
- Tevazu ve alçak gönüllülükte toprak gibi ol.
- Hoşgörülükte deniz gibi ol.
- Ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol.
Mevlana sözleri bunlardan ibaret değil tabi ki. Ama en bilinen ve toplumun içine işleyen sözlerden bir çoğunu bu yazıda size sunmaya çalıştım. Umarım Mevlana Celaleddin -i Rumi ‘nin sözleri sizlere de ışık tutar…
“Dertli bir adamın, tereddüt ve dumanlarla dolu bir gönül evi vardır, derdini dinlersen o evde bir pencere açmış olursun.”
“Sıkıntılı insan, evi yanan ama bundan haberi olmayan kişiye benzer. Onu çağır pencereye, konuştur! Ne konuştuğun önemli değil, o konuşurken dumanlar pencereden dışarıya çıksın, yeter.”
Alttaki sözde bana göre Farsça yazılan mesneviden alıntı; biraz çeviri hatası var gibi geliyor içerideki adamın evi yanıyorsa çağrılıp haber verilse bile onun pencereden konuşmaya ayıracak zamanı dahi olamaz ?
Çok teşekkürler… Yüreğe dokunan sözlerinden Mevlana ‘nın…