Dingin Yaşam Gnothi Seauton | Kendini Bil
Hepimiz geçmişten doğru ve yanlış birçok kalıplaşmış inanç getiriyoruz. Peki bu inançlar bizi nasıl etkiliyor? Eğer bu inançları daha sağlıklı olan inançlarla değiştirirsek neler değişir? İşte bütün bunların cevaplarını bulacağımız bu yazımızda, bu konuya derinlemesine yaklaşan Albert Ellis ve Akılcı Duygusal Davranışçı Terapi (ADDT) ‘ye odaklanacağız. Peki Akılcı Duygusal Davranışçı Terapi Nedir?
Bu Yazıda Neler Okuyacaksınız?
Akılcı Duygusal Davranışçı Terapi (ADDT) Nedir?
Akılcı Duygusal Davranışçı Terapi (ADDT), Albert Ellis tarafından ilk olarak 1955 ‘te kurulmuştur. O dönem ilk olarak Akılcı terapi ismi ile anılan bu yöntem, daha sonra Akılcı Duygusal Terapi ve son olarak da Akılcı Duygusal Davranışçı Terapi (ADDT) ismini almıştır.
Albert Ellis, bu terapi felsefesini oluştururken, Stoacı felsefeden çok etkilenmiştir. Stoacılara göre, psikolojik rahatsızlıkların nedeni olaylar değil, olaylara verilen tepkilerdir. Albert Ellis de buradan hareketle, temelde, insanların yanlış inançları nedeni ile olaylara yanlış tepkiler verdiğini ve dolayısıyla bunun da kötü sonuçlara neden olduğunu kuramıyla dile getirmiştir. Kısaca Akılcı Duygusal Davranışçı Terapi (ADDT), insanların geçmişten gelen bir takım kalıplaşmış yanlış inançlarından dolayı, olaylar karşısında yanlış tepkiler vermesine odaklanır ve bu yanlış inançların değiştirilmesini amaçlar.
Kendi kendini gerçekleştiren kehanet, Pygmalion Etkisi ile ilgili yazımızı da okuyabilirsiniz.
İnsanlar geçmişlerinde çevrelerinden oldukça fazla etkilenirler. Bu etkilenme insanlarda farklım inanışların gelişmesine neden olur. Verimli ve doğru bir inanç olmasa da bu, kişi tarafından kolaylıkla fark edilemez. Dolayısıyla bu inanışlar, onun tepkilerine de yön verir. Yanlış bir inanış, yanlış bir tepkiye yol açar. Sonuç olarak da olmaması gereken bir duygu oluşur. İşte Albert Ellis, bu yanlış inanışların değiştirilmesi ile, kişinin sağlıklı tepkiler vermesinin de önünün açılacağını iddia etmiştir.
Albert Ellis ADDT kuramını, ABC modeli ile açıklamıştır. İsterseniz bu kuramı daha iyi anlamak için Albert Ellis ‘in ABC modeline daha yakından bakalım.
Albert Ellis ‘in ABC Modeli
Albert Ellis, Akılcı Duygusal Davranışçı Terapi (ADDT) içinde, ABC modeli olarak bilinen bir model ortaya koymuştur. Bu modelde, olay, inanç ve sonuç, sırasıyla A,B ve C harfleri ile ifade edilir. Yani;
- A noktasında bir olay olur.
- B noktasında, yanlış bir inanış vardır.
- C noktasında, olay, yanlış inanışla yanlış yorumlanmış ve sonuç olarak ortaya sağlıksız bir sonuç ortaya çıkmıştır.
Örneğin;
- A noktasındaki olay bir boşanma olsun. Yani kişinin A yaşadığı olay eşinden boşanma. (OLAY)
- B noktasında kişide, değersizlik ve başarısızlık inancı olsun. (İNANÇ)
- C noktasında kişi, depresyonda olacak. (SONUÇ)
Çünkü kişinin geçmişten getirdiği yanlış ve işlevsel olmayan değersizlik ve başarısızlık inancı, ona bu olayı “ben hiçbir şeyde başarılı olamıyorum”, “kimse beni değerli bulmuyor” şeklinde tercüme edecektir. Ve bu işlevsel olmayan inanç, kişiyi sağlıksız bir sonuca, depresyona itecektir.
ABC Modelinin ABCDE şeklinde genişletildiğinde, yeni eklenen harflerden D, yeniden yapılandırma sürecini, E ise, daha rasyonel ve sağlıklı inanışları simgeler.
Eğer kişi gerçekle ilgilisi olmayan bu işlevsiz inancı değiştirirse, doğal olarak olaya gösterdiği tepkiler de değişecek ve sağlıklı bir sonuç ortaya çıkacaktır. Yukarıdaki örnekten yola çıkacak olursak, kişi yaşadığı bu boşanma sürecini, genel ve sürekli bir başarısızlık olarak yorumlamak yerine, daha akılcı bir şekilde bu olaya yaklaşacak ve daha sağlıklı sonuçlara ulaşacaktır.
Yanlış veya İşlevsel Olmayan İnanışlar
Geçmişimizden bugünümüze birçok farklı insanla iletişim kuruyor, farklı etkilere maruz kalıyoruz. Bu etkiler de biz de farklı inanışlarından oluşmasına, hatta kalıplaşmasına neden oluyor. İşlevsel olsun ya da olmasın, bu inanışlar da hayatımıza yön veriyor. Peki Albert Ellis ‘in ADDT kuramı hangi tür yanlış inanışları hedefliyor? İşte bu inanışlara birkaç örnek.
“-meli”, “-malı” İfadeler
Örneğin, her ortamda kabul edilmeliyim, herkes beni sevmeli, her konuda bilgili olmalıyım, her işte başarılı olmalıyım vs.
Mükemmeliyetçilik
Örneğin, her şeyi eksiksiz yapmalıyım, her şey kusursuz ve mükemmel olmalı.
Abartma
Örneğin, istediğim olmazsa, sonuçları çok kötü olur, ben buna dayanamam.
Albert Ellis Kimdir?
Albert Ellis, 27 eylül 1913 yılında Amerika Birleşik Devletleri ‘nin Pensilvanya eyaletinde dünyaya gelmiştir. Yahudi bir ailenin çocuğu olan Albert Ellis üç çocuklu bir ailenin en büyüğüdür. Babası yoğun bir iş adamı olduğu için ona fazla zaman ayıramamıştır. Annesinde Bipolar Bozukluk vardır.
Çocukluk döneminden böbrek rahatsızlığından dolayı sık sık hastaneye yatırılmış, bu dönemde okuldan uzak kalmış ve kendini kitaplara vermiştir. Bu da onun bilim adamlığına giden yolun başlangıcı olmuştur.
Çocukluğundan beri zor koşullarla mücadele etmeyi kendine öğretmil bir insan olan Albert Ellis, “In a way I was born a therapist for myself” yani “Ben aslında kendim için bir terapist olarak doğdum.“ cümlesi ile de bu durumu özetlemiştir.
Kadınlara karşı bir hayli utangaç olan Albert Ellis, bu durumu 20 yaşında Bronx Botanik Park ‘ta yüze yakın kadınla konuşarak yenmiştir. Daha sonraki hayatından birçok birlikte yaşama ve evlilik yaşamış, en uzun birlikteliğini Janet Wolfe ile 37 yıl dürdürmüştür. Daha sonra öğrencisi olan Debbie Joffe ile evlenmiş ve hayatının sonuna kadar bu ilişki sürmüştür.
Çocuk istemeyen Ellis, bunu çocuğa ayıracak zamanının olmaması ile açıklamıştır. Ona göre hayattaki öncelikleri iş, kendisi ve hayatındaki kadındır.
Önceleri Hristiyan olan Ellis, kuşkucu bir insandı. Bu kuşkuculuğu onu daha sonra ateistliğe yöneltti.
Aşk, evlilik ve seks konuları ile ilgilinen Albert Ellis, bu konularda 20 kitap yazmıştır.
Yüksek lisansını ve doktorasını Columbia üniversitesinde yapan Albert Ellis, kariyerinin ilk dönemlerinde evlilik terapisi, seks terapisi, aile terapisi alanlarından çalışmıştır. Psikanaliz alanına da giren Ellis, Akılcı Duygusal Terapi üzerine çalışmalar yapmıştır. Akılcı Yaşam Enstitüsünü kurmuştur. Alanında bir çok ödül almıştır.
Albert Ellis Eserleri
Türkçeye Çevrilen Kitapları:
- Akılcı Yaşam Kılavuzu
- Başarının Şifresi
- Kendinizi Daha İyi Hissedin, Daha İyi Olun, Daha İyi Kalın
- Nasıl Mutlu Olursunuz
- Sizi Mutlu Hissettirecek Altın Kurallar
En Çok Okunan Kitapları:
- How To Stubbornly Refuse To Make Yourself Miserable About Anything, Yes Anything
- How To Keep People From Pushing Your Buttons
- How To Control Your Anger Before It Controls You
- Rational Emotive Behavior Therapy: It Works for Me – It Can Work for You
Albert Ellis Sözleri
“Bir şeyi en iyi öğrenmenin yolu, onu başkalarına öğretmektir.”
“Bir terapist sizin daha iyi düşünmenize yardımcı olabilir ama sizin yerinize düşünemez.”
“Aslında, çoğumuzun endişe olarak adlandırdığı olgu, diğer insanların sizin hakkınızda ne düşündüğüyle gereğinden fazla ilgilenmektir.”
“İnsanlar ve olaylar bizi mutsuz edemez. Aksine, biz onların bizi mutsuz edebileceklerine inanarak kendimizi mutsuz ederiz.”
“Sevilme gereksiniminiz ne kadar fazla olursa, insanların size saygı duyma ve sizi önemseme eğilimleri o kadar azalır.“
Gökhan Kösem
Bu yazımız sadece bilgilendirme amaçlıdır. Yazımızda herhangi bir tedavi öğesine ve önerisine yer verilmemiştir. Bu ve benzeri konularda tanı ve tedavi için mutlaka konunun uzmanlarına başvurunuz.
