Dingin Yaşam Gnothi Seauton | Kendini Bil
Bu Yazıda Neler Okuyacaksınız?
Plasebo Etkisi Nedir?
Bu yazımızda Plasebo Etkisi nedir, psikolojide ve tıpta hangi anlamalarda kullanılır, hasta üzerinde nasıl bri etkisi vardır bunlara değineceğiz. Detaylarına girmeden önce isterseniz önce Plasebo nedir, Plasebo Etkisi nedir bunlara bakalım.
Plasebo latince kökenli bir kelime ve anlamı “iyi edeceğim, hoşnut edeceğim”. Anlamından da anlaşılacağı üzere Plosebo Etkisi de iyileşmek ve şifa bulmakla ilgili. Biraz daha detaylandıracak olursak Plasebo Etkisi, hiçbir farmakolojik etkisi olmamasına rağmen, sadece telkin ile alınan bir ilacın, hasta üzerinde olumlu bir etkide bulunması. Yani, ilacın iyileştirici gücü olmasa da, Plasebo Etkisi sayesinde hasta kendisini iyileştireceği söylenen bir ilacı alıyor ve bu ilaç ona gerçekten iyi geliyor.
Pygmalion Etkisi ile ilgili yazımıza da göz atabilirsiniz.
Özellikle telkin ile iyileşmede sıklıkla kullanılan bu yöntem ile birçok hasta iyileşme. Gücünü tamamen telkinden alan Plasebo Etkisi, tamamen iyileşme sürecinden kullanılabileceği gibi, ek tedavi olarak da doktorlarca kullanılan bir yöntem.
Özellikle yaşlı hastalar üzerinden oldukça faydalı bir yöntem Plosebo Etkisi. Kendisine iyi geleceği söylenen ilaçları alan hastalar, bu yöntemle hem iyileşeceklerine daha çok inanıyor hem de daha hızlı iyileşiyorlar. Çünkü iyileşme üzerinden oldukça yüksek bir etkisi olan inancı devreye sokuyor bu yöntem.
Sadece iyileşmek için değil aynı şekilde bir insanın kötüyü düşünerek bir ilacı alması da yine Plasebo Etkisi yapabilecek bir şey. Ve tabi bu sefer olumsuz anlamda. Hiçbir hastalığı yokken, bu etki ile hasta olabilmekte insanlar.
Birçok durumda olduğu gibi, düşüncenin gücü, burada da devreye giriyor. İnsan ne düşünürse, onu kendine çekiyor. Sağlık alanında da düşünce gücü kendini Plasebo Etkisi ile gösteriyor.
Plasebonun Tarihi
Plasebo nedir öğrendik. Şimdi de bu etkiye ismini veren terimin ve bu etki ile ilgili yapılan çalışmaların tarihine kısaca bakalım. Plasebo, terim olarak ilk kez 14 yüzyılda kullanılıyor. Tabi ilk kullanım alanı sağlık değil. Kökeni latince olan bu kelime, aslında o dönemde cenaze törenlerine katılmaları için kiralanan kişileri isimlendirmek için kullanılıyor. Bu kişiler başkalarının cenazesine geliyorlar, yas tutuyorlar ve onları memnun ediyorlar.
Bu terimin tıp literatürüne girmesi de 18. Yüzyılın sonlarını buluyor. George Motherby tarafından hazırlanan Yeni Tıp Sözlüğünde yer alan Plasebo terimi için ilk deney ise 19 yüzyılın başlarında, 1801 yılında John Haygarth tarafından yapılıyor.
Önceleri çok fazla dikkate alınmayan Plasebo Etkisi, 1955 yılında Henry Beecher tarafından yayınlanan “Kuvvetli Plasebo” makalesi ile hakettiği değeri görmeye başlıyor. Bu etkinin hasta üzerindeki etkilerini inceleyen bu çalışma, Plasebo Etkisini ortalama olarak %35,2 olarak saptıyor.
Daha sonra farklı deneyler yapılıyor ve bu etkinin %15 ile %75 arasında bulunduğu çeşitli sonuçlar alınıyor. Bu deneylerde alınan farklı sonuçlar, doktorun hasta ile ilgilenmesinden, alınan ilaçların rengine kadar birçok farklı psikolojik değişkenden etkilendiği düşünülüyor.
Nosebo Etkisi Nedir?
Plesebo etkisinin zıttı olarak ele alınan etki Nosebo Etkisi ‘dir. Nosebo Etkisi kısaca bir ilaç veya tedavi hakkında hastanın olumsuz birtakım beklentiler içinde olması ve bu beklentilerin, kendini gerçekleştiren kehanet gibi gerçek olmasıdır. Diğer bir tabirle, normalde beklenmeyen bazı yan etkilerin, hastanın beklentisine paralel olarak hastada gözlemlenmesidir. Kısaca Plasebo Etkisinin olumsuz versiyonu olarak ele alınabilir.
Plasebo Etkisi ve Motivasyon
Motivasyon için özelikle düşünce süreçleri çok önemli. Motive olmak istiyorsanız, düşüncelerinizi bu yönde kanalize etmelisiniz. Bu da motivasyon alanında karşımıza daha önce bahsettiğimiz Pygmalion Etkisini ve Plasebo Etkisini getiriyor.
Pygmalion Etkisinde kişiye olması gereken kişi gibi davranılıyor ya da kişi kendini o moda alıyor. Ve zamanla o kişiye dönüşüyor. Veya dönüştürülüyor. Plasebo Etkisinde ise kişi kendisine iyi gelen bazı şeyler belirleyebiliyor ve fizyolojik olarak olmasa da psikolojik olarak bu etkiyi ondan alıyor.
İsterseniz bu etkiye bir örnek verelim. Ben bu anlamda motivasyon gerektiren çalışmalarımda ya da daha motive olmam gerektiğinde, tütsü yakıyorum. Bu tütsü yakma ritüeli beni çalışmaya odaklıyor ve daha motive bir şekilde çalışabiliyor. Elbette tütsünün fiziksel olarak herhangi bir etkisi yok, belki güzel bir koku yayıyor o kadar. Ama ona yüklenen bir anlam olduğu için, bu beni motive ediyor. Siz de sizi motive eden ve bir çeşit Plasebo Etkisi yapabilecek bir ritüel ya da ritüeller belirleyebilirsiniz. Sizi daha motive edecek, daha sıkı çalışmanızı sağlayacaksa, neden bu etkiden yararlanmayasınız?
Siz de çalışırken veya motive olmanı gerektiğinde, sizi daha da motive edeceğine inandığınız ritüeller yapabilirsiniz. Bu bir kahve içmek olabilir, çalışırken klasik müzik dinlemek olabilir ya da sizin belirleyeceğiniz daha farklı aktiviteler olabilir. Tabi burada zararlı bir ritüel edinmemeniz sizin açınızdan oldukça önemli. Örneğin sigara gibi zararlı bir madde ile bunu yapıyorsanız, bu etlinin yararından çok zararını görebilirsiniz.
O zaman, daha fazla motive olmak için, şimdi siz de kendi Plasebo Etkisi ritüelinizi belirleyin 😉
Gökhan Kösem
Bu yazımız sadece bilgilendirme amaçlıdır. Yazımızda herhangi bir tedavi öğesine ve önerisine yer verilmemiştir. Bu ve benzeri konularda tanı ve tedavi için mutlaka konunun uzmanlarına başvurunuz.
