Dingin Yaşam Gnothi Seauton | Kendini Bil
İnsanlar farklı farklı karakterdedirler. Her insanın kendine has bir karakteri vardır. Bazı karakterler kendi gelişim ve faydalarının yanı sıra, insanlığın gelişimi ve faydası için de çabalarken, bazı karakterler de vardır ki, sadece kendi menfaatleri doğrultusunda çabalarlar. Ve bu menfaatler doğrultusunda, toplumun genel kurallarını ve ahlak yasalarını çiğnemekten çekinmezler. İşte bu yazıda biz bu karakterlere, psikolojide karanlık üçlü denen, makyavelci, narsistik ve psikopatik liğe değineceğiz. Yazı sonunda bir karanlık üçlü testine yer vererek, kendimizi de test etme imkanı bulacağız.
Bu Yazıda Neler Okuyacaksınız?
Karanlık Üçlü
Psikolojide karanlık üçlü denildiği zaman, akla üç temel karakter tipi geliyor. Bu karakter tiplerinin üçü de kötü karakter tiplerinden. Tabi bu karakterleri belirleyen bazı özellikler var. Bu özellikler özellikle, empati yeteneğinin azlığı, sadece kendini düşünme ve menfaati için her şeyi yapabilme gibi özellikler. Bu karakter özelliklerinin hepimizde az çok olmasına rağmen, bu özellikler belirli bir değeri aştıklarında, kişiyi bu karakterlere dönüştürüyor. Peki, karanlık üçlü diye bahsettiğimiz karakterler kimler? İşte psikolojideki karanlık üçlü kişilikler:
- Makyavelci
- Narsistik
- Psikopatik
Makyavelci, kısa tanımıyla fırsatçı kişilik.
Narsist, sadece kendini düşünen benmerkezci kişilik.
Psikopat, empatiden yoksun kişilik.
Bu üç kişinin temelde paylaştıkları en temel özellikler, duygusuzlukları, kötü niyetleri, sadece kendilerini düşünmeleri, ikiyüzlü ve saldırgan olmalarıdır. Yine yaptığı kötü bir şeyden pişman olmak ve utanç duymak, sosyal ve ahlaki kurallardandır. Karanlık üçlü karakterlerinde bu duygular ya çok zayıftır, ya da hiç yoktur.
İsterseniz şimdi de karanlık üçlünün detaylı karakter tanımlarına bir bakalım.
Makyavelist Kişilik
Makyavelist kişilik, yani fırsatçı kişilik, amaçları için insanları hiç çekinmeden ve suçluluk duygusu hissetmeden kullanabilen kişilik tipidir. Kişisel çıkarları için her şeyi yapabilirler.
İnsanlara karşı empati yetenekleri oldukça zayıftır, sadece menfaatleri gerektirdiğinde empati duyar gibi davranırlar. Bu da çok yüzeyseldir. Diğer karanlık üçlü karakterleri gibi, insanlarla derin bağlar kurmazlar.
Belirli alanlarda başarılı olabilseler de bu başarı arkasında bir enkaz bırakır. Birçok kullanılmış insan, bu kişilere karşı bir düşmanlık besler. Bu nedenle, bir Makyavelist kişinin başarısı oldukça risklidir. Çünkü, hak edilmemiş, insanları kullanarak elde edilmiştir.
Makyavelciler, toplumun genel ahlak kurallarını dikkate almazlar. Bu da onları kolaylıkla kötülüğe iter. Bir makyavelci amacı doğrultusunda, ahlaksız eyler yapmaktan çekinmez.
Duygu konusunda oldukça zayıf olan makyavelciler, bunu sadece dışarıya karşı değil, içeriden de hissedemezler. Kendi duygularına karı da neredeyse kördürler.
Narsist Kişilik
Narsist kişilik, benmerkezci kişilik sadece kendini düşünen kişilik tipidir. Belirli düzey bir öz sevgi bir insan için iyi olsa da, bunun aşırısı narsistliğe doğru gidebilmektedir.
Narsistliğin en temel özelliklerinden biri empati eksikliğidir. Karşıdaki insanı düşünmez bir narsist ve düşünmediği için onunla duygusal bir yakınlığa giremez.
Özgüvenleri oldukça yüksek görünü fakat içeride bu durum tam zıttıdır. Eleştiriye karşı oldukça sinirlenirler, yapıcı eleştirilere bile kulak tıkarlar. Sadece kendi bildikleri yolda gitmekten hoşlanır, kendilerine bu yola dalkavukluk edenleri çevrelerine toplarlar.
Bir narsist, karşı cinsi kolaylıkla etkileyebilir. Çünkü, narsistlerin cazibeleri oldukça yüksektir. Başlangıçta narsistin cazibesine kapılan kişi, sonrasında onun kölesi haline gelebilir. Çünkü, bir narsistin gösterdiği sevgi sadece göstermeliktir. O gerçekte sadece kendisini sever.
Kişisel ün ve şöhrete oldukça meraklı olan narsist kişilikler, bu uğurda her şeyi yaparlar.
Psikopat Kişilik
Psikopat ya da sosyopat (antisosyal kişilik bozukluğu). Aralarında belirli küçük farklar olsa da, ikisi de bu kategoriye giren ve bu bağlamda incelenen kişilikler.
Psikopatinin en temel özelliklerinden biri, empati yoksunluğu. Karanlık üçlünün diğer üyelerinde çok az da olsa bir empati olabilirken, psikopatlarda empati sıfırdır. Hiçbir şekilde karşıdaki insanın duygusunu, üzüntüsünü, acısını hissedemezler. Çünkü beyinlerindeki bu bölge gelişmemiştir ya da hasarlıdır.
Psikopatik kişiler, herhangi bir olayda korku, stres ya da gerginlik hissetmezler. Başka insanları oldukça strese sokacak durumlara karşı kayıtsızdırlar. Çok stresli bir anda, ne terlerler, ne titrerler, ne de tansiyonlarında bir belirti görmek mümkündür. Bu bir psikopatı ayırt edebilmenin en temel noktalarından biridir.
Korkusuz olmaları, psikopatları suça da daha yatkın yapar. Çünkü suçun sonuçlarının getireceği yaptırımlardan, cezalardan korkmazlar. Empati duygusu olamadığından da insanlara arar vermekten dolayı vicdan azabı ya da utanç duymazlar.
Karanlık Üçlü Testi
Peki, psikolojideki karanlık üçlüyü öğrendik. Peki, biz de bu özellikler var mı? Sınırlı da olsa her insanda bu özellikler az çok var. İşte bu karanlık üçlü testinde, biz bu oranı ölçeceğiz.
2010 yılında, Jonason ve Webster isimli iki psikolog, bir karanlık üçlü testi oluşturuyorlar. Oluşturdukları bu karanlık üçlü testine “Karanlık Düzine” ölçeği ismini veriyorlar. Buna göre, katılımcılara 12 adet soru soru soruyorlar ve bu sorulara, 1 ile 7 arasında cevaplar vermelerini istiyorlar. 1, hemen hemen hiç anlamına gelirken, 7, oldukça fazla katılıyorum demek bu testte. Toplamda 12 ile 84 arasında bir değer alınan katılımcıların karanlık üçlüden herhangi birine ya da birkaçına eğilimli olup olmadıkları tespit ediliyor.
O zaman zaman kaybetmeden, karanlık üçlü testi sorularına geçelim:
- İstediğimi elde etmek için başkalarını parmağında oynatırım.
- İstediğimi elde etmek için başkalarına yalan söylediğim, aldattığım olmuştur.
- İstediğimi elde etmek için dalkavukluk ve yağcılık yaptığım olmuştur.
- Amacıma ulaşmak için başkalarını sömürürüm, başkalarını kendi çıkarım için kullanırım.
- Vicdan azabı çekmem, pişmanlık duymam.
- Giriştiğim eylemlerin ahlaki boyutuyla pek ilgilenmem.
- Duygusuz ve duyarsızım.
- İyiliğe inanmam.
- Başkalarının beni çok beğenmelerini, bana hayran olmalarını isterim.
- Herkesin bana ilgi göstermesini isterim.
- Toplumda büyük bir saygınlık ve yüksek bir konum elde etme arayışındayım.
- Başkalarının beni hep kayırmasını beklerim.
Testin sonucu nasıl çıktı? Burada verdiğiniz puanların yükseklik derecesi, karanlık üçlüye yakınlık derecenizi de gösteriyor. Ne kadar yüksek puan, bu eğilimi göstermeye o kadar yakınlık demek. Toplam puan olarak 45 ve üzeri yüksek bir değer. Umarız, sizde durum daha düşük seviyelerde çıkmıştır.
Peki bu soruların hangisi, hangi karanlık üçlüyle ilgili? 1, 5, 7 ve 10 ‘uncu sorular makyavelcilikle ilgili sorular olurken, 3,8,11 ve 12 ‘inci sorular narsistik, 2,4,6 ve 9 ‘uncu sorular psikopatlıkla ilgili sorular. Bu sorulara verdiğiniz yanıtlara bakarak, karanlık üçlüden hangisine daha yakın olduğunuzu bulabilirsiniz. Tabi, dileğimiz olabildiğince uzak olmanız:)
Kaynaklar:
Daniel Goleman – Sosyal Zeka
The Dirty Dozen: A Concise Measure of the Dark Triad – Peter K. Jonason, Gregory D. Webster
