Dingin Yaşam Gnothi Seauton | Kendini Bil
Bu Yazıda Neler Okuyacaksınız?
Dr.Stutz Belgeseli Özeti (2022)
Netflix ‘te yayınlanan Stutz Belgeseli, yönetmen Jonah Hill ‘in hastası olduğu Psikiyatrist Dr. Phil Stutz ile ortaya koyduğu mental sağlık üzerine çok özel bir belgesel. Belgeselde ikili hem kendi terapi süreçlerini hem Dr. Phil Stutz ‘un kendi mental durumunu hem de mental sağlık ile ilgili genel ve çok önemli tüyolar veriliyor. Bu özel yapımda, özellikle anksiyete, öz saygı ile ilgili birçok kişide olan problemlerle ile ilgili, uygulaması kolay alıştırmalara yer veriliyor.
Bu belgeseli izlemem bir hayli uzun sürdü, çünkü çok detaylı notlar almam ve bu notları sizlerle paylaşmam gerektiğini düşündüm. Bu belgesel özetinin psikoloji alanındaki profesyonellere, mental sağlığını önemseyen size ve sevdiklerinize çok faydalı olacağını umuyorum. O halde başlangıç kısmı ile başlayalım.
Psikiyatrist: Dr. Phil Stutz
Yönetmen: Jonah Hill
Başlangıç
Dr.Stutz:
Hastalarıma bir gelişim kaydettiklerini gösterecek şeyler veriyorum çünkü gelişim kaydettiklerini görmek insanlara güç veriyor. O an ruh hallerini değiştirecek bir şey yaptıklarında ve ruh hallerinin değiştiğini gördüklerinde, sonsuza kadar öyle kalmayacağını da görüyorlar.
Görsel düşünüyorum bu kartları başta kendim için çiziyorum. Çizdiğim basit şekillerle dolu not kartlarını hastalara veriyorum ve evlerine götürüyorlar. Bu görsel düşünme hastalara büyük yarar sağlıyor.
(Yorumum: Reçete gibi, insanlar ne yapacaklarına dair net bir şey arıyor ve bu o belki de)
Kartlar büyük fikirleri basit imgelere çeviriyor. Kelimelerden daha etkili olduğunu keşfettim. Kağıdı aldıklarında aramızda bir bağ kuruluyor.
(Yorumum: İnstagramdaki özet resimlerle motivasyon sağlayan visual hesaplar gibi)
Yönetmen Jonah Hill:
Geleneksel terapiye para veriyorsun ama onlar sadece dinliyor ama sen tavsiye versin istiyorsun. Arkadaşların dinlesin istiyorsun onlarsa tavsiye veriyor.
Beni üzerinde çalıştırdığın ilk şey hayat enerjimdi. Hayatını değiştirebilecek anlık bir şey bu herkes kolaylıkla yapabilir.
Dr.Stutz:
Klasik hikaye şudur: Bana gelirler be hayat amacımı bilmiyorum, bilsem elimden geleni yapacağım ama bilmediğim için hiçbir şey yapmadan oturacağım. Bu depresyona neden olur. Ne yapacağını bilmeyen, yön duygusunu kaybetmiş herkesin uygulayacağı bir şey var: Hayat Enerjisi üzerinde çalışmak!
Hayat enerjisi
Ne yapman gerektiğini bulmanın tek yolu, Hayat Enerjisini aktifleştirmektir. Çünkü kaybolduğunda, sana yol gösterecek tek şey budur.
Bir piramit gibi düşünürsen, hayat enerjisinin üç kademesi vardır:
- En alt kademe fiziksel bedeninle ilişkindir
- Diğer kademe diğer insanlarla ilişkindir
- En üst kademe kendinle ilişkindir
Hayat Enerjisi İçin Bedenini Çalıştır
Bedenini daha iyi çalıştırmak, hep işe yarar. Bunu üç şekilde yapabilirsin:
- Egzersiz
- Beslenme
- Uyku
Başta iyi hissetmenin %85 ‘i bunlara bağlıdır. Yani, bunları uygularsan, başlangıçta %85 daha iyi hissetmeye başlarsın.
Yönetmen Jonah Hill:
Egzersiz ve sağlıklı beslenme fiziksel görüntü için önerilse de esas faydası mental sağlığadır. Keşke, bunlar insanlara daha farklı sunulsa.
Hayat Enerjisi İçin Diğer İnsanlarla İlişki Kur
İnsanlar depresyona girdiklerinde, ilişkilerini koparmazlar. Ufukta yavaş yavaş kaybolan bir gemi gibi hayatlarından uzaklaşmaya başlarlar.
İlişkiler, dağa çıkarken kullanılan tutamaçlar gibidir. Kendini hayata geri çekmeni sağlar.
Püf noktası insiyatif almandır. Diğerlerini bekliyorsan konuyu anlamamışsın demektir. İlginç bulamadığın birini öğle yemeğine davet edebilirsin, yine de sana olumlu bir etkisi olur. O insan sembolik olarak bütün insanlığı sembolize ediyor.
Hayat Enerjisi İçin Kendinle İlişki Kur
Bilinçaltınla ilişki kurmalısın. Çünkü bilinçaltını etkinleştirmeden içinde ne olduğunu bilemezsin.
Bunun yöntemlerinden biri yazmaktır. Yazmak, gerçekten büyülü bir şey. Kendinle ilişkini yazarak geliştirebilirsin. Yazmak bir ayna gibidir. Bilinçaltında olanları yansıtır. Günlük şeklinde yazarsan bildiğini bilmediğin şeyler ortaya çıkar
Kaybolduysan onu çözmeye çalışma. Onu bırakıp önce hayat enerjin üzerinde çalış.
Hayat enerjini arttırıp neye tutku duyduğunu öğrenebilirsin. İlk adım kendi hayat enerjinle bağ kurma konusunda tutkulu olmandır. Bunları yaparsan taşlar yerine oturacak.
Bana enstitüde karşı çıkmışlardı. Bütün problemleri çözemeyiz ama hastalara hemen o anda bir şey yapıp değişebilecekleri hissini onlara aşılamamız gerekiyor dedim.
Hoca 74 yaşında
Hocanın Babası: Neşeli, esprili, arkadaşlarını ağırlamayı seven.
Hocanın Annesi: Hayattan keyif almayan güneşli günlerde bile kitaplarda kaybolmayı seven biriydi.
Dr.Stutz:
9 yaşındayken 3 yaşındaki kardeşim öldü. Ölüm haberi alınca okula gidebilir miyim demiştim.
Evdeki herkes olanları inkar etmek için bir yerlere gidiyordu. Bu x tarafı ile ilgiliydi.
X Tarafı (part X)
Zorluklar karşına çıktığında bu fırsatı kullanarak o anda X tarafıyla direkt yüzleşirsin.
X tarafı senin yargılayıcı tarafın, antisosyal tarafın. Seni değişmekten, gelişmekten alıkoyan görünmez bir güç. Evrimini ve potansiyelini engellemek ister.
(Yorumum: İnsanlara hayat amaçlarını bulmak için kimseyi dinlememelerini, hadlerini aşmalarını söylerim hep. Haddinizi aşın!)
Yönetmen Jonah Hill:
X : Kötü adam
Gereçler: Kötü adamla savaşmak için kullanılan şeyler
Dr.Stutz:
X tarafı, imkansızlığın sesi. Yapman gereken şeyi söylediğinde, sana bunun imkansız olduğunu söyler. Pes et der. Kim olduğuna dair ve be yapabileceğine dair net sınırlar çizer. İnsanlarda ilkel korku denen şeyi yaratır.
X tarafından kalıcı olarak kurtulamazsınız. Geçici olarak yenebilirsiniz ama geri gelecektir. Bu yüzden de gerçekliğin üç öğesinden kimse kaçınamaz: (3 Aspects of Reality)
- Acı (Pain)
- Belirsizlik (Uncertanity)
- Daimi Çaba (Constant work)
Ne olursa olsun bunlarla yaşamak zorundasınız! X faktörünü tamamen yok edebilseydik, ilerleme diye bir şey olmazdıç
Yönetmen Jonah Hill:
Yani kahramanın yenecek bir kötü adama ihtiyacı var. Kötü adam olmazsa, hikaye olmaz, gelişim, değişim olmaz. Kahramanlık ve cesaret olmaz. X tarafının negatifliğine ihtiyacımız var, yoksa büyüyemeyiz.
Dr.Stutz:
Evet doğru.
Bir hedefe yönelik çok çalışamazsın ya da başaramazsın demek değil.
Mutlu olmak istiyorsan önemli olan süreçtir (process)
Bu üç şeyle baş etme sürecini sevmeyi öğrenmelisin.
Gereçler burada devreye giriyor. Ortaya çıktığında onu tespit edip bir gereçle etkisiz bırakabilirsin.

Bunu öğrettiğin biri tüm hayatını değiştirebilir, çünkü bir insan için en büyük yaratıcı ifade şekli zorluklar karşısında yeni bir şey yaratabilme becerisidir.
Dr.Stutz:
Kardeşimin ölümünden sonra ebeveynlerinin duygusal olarak ebeveynlik yetileri gitmişti.
Bir dakika geç kalsam gözleri dönerdi. Çocukluk dönemi bitmişti her şey çok ciddiydi.
Ölümü sırtımda taşıdığım ağır bir yüke dönüşmüştü ama kimse yükü kabul etmiyordu.
Babam “doktor olmazsan asla sana saygı duymam” demişti.
Ailem ateistti ve bir tutunacak şeyleri yoktu, ölüme karşı bir savaş vardı ailede ona katılmalıydım yoksa aile dağılacaktı.
Yönetmen Jonah Hill:
Yani sinirlerini ve kaygılarını yatıştırma sorumluluğu sendeydi onların terapisti oldun.
Dr.Stutz:
Evet
Not: Hocanın odasında kocaman bir X eşyası var, masaüstü süsü gibi. Ve meditasyon ve yoga simgesi Buddhavar odada.
Asıl başarısızlık derine inmekten kaçmak.
Savunmasız olmadan ilerleyemezsin.
Herkesin ilerlerken yardıma ihtiyacı vardır.
Başarısızlık, zayıflık, savunmasızlık bağlantı aparatı gibidir. Seni dünyaya bağlar.
Çünkü, yaptığın şey dünyaya şu sinyali vermektir, size ihtiyacım var çünkü tek başına yapamam.
Gerçek ve derin olan her şeyde ikilik olmalı birlik değil çünkü titreşimsel bir durum var.
İki kişi bir alan yaratabilir. Alan görünmez bir şeydir ama evrende bir şeyleri olduran güç budur
Utanç, mahcubiyet, evreni bir arada tutan tutkaldır aslında.
Bu deneyim sayesinde başkasıyla bağ kurmaya mecbur kalırsın.
(Not: Sahne arkaplanını gösterdi sunucu ve başaramayacağına ilişkin düşüncelerini aktardı, kendi x lerini ve sahne arkasında da x ler vardı yeşil perde üzerinde)
Dr.Stutz:
Ne kadar kötü yaparsak o kadar iyi olur.
İnci Dizisi (string of pearls)
Motivasyon açısından öğrenebileceğiniz en önemli şey bu olabilir. Bir inci dizisi çiziyorsunuz.
Bir çizgi, sonra daire, sonra çizgi sonra daire. O dairelerden her biri bir eyleme karşılık geliyor
Her daire aynı anlama geliyor esas mesele bu. Bu bir kimlik meselesi. Kimim ben?
Eyleme dönüştürdüğüm alışkanlıklarla kendimi tanımlıyorum.
Başarı ve başarısızlık varsa devam edeceksin.
Bir sonraki inciyi ipe dizeceğim o kadar.
Sabah kalkmak bir inci dizmek mesela.
(Yorum: Benim blok yöntemi:)
Gerçek özgüven, belirsizlikte yaşamaktır!
Evet ve ilerlemek.
Kazanan daima en iyi kararları veren ya da en iyi görünen değildir. Kazanan bu döngüyü izleyendir.
Risk almaya gönüllüdür, bir miktar inançla hareket eder ve sonuçlarını göğüsler.
Sonuçlar kötüyse döngüyü baştan tekrar edersin.
Her bir dairenin içinde çok daha küçük ve karanlık bir daire var. Bu karanlık daire bir bok. Ne olursa olsun kusursuz bir iş çıkmayacak. Bu yüzden bunu dert etmemelisin.
Yönetmen Jonah Hill:
Her bokun etrafını çevreleyen bir inci var ben ona kötü olandan çıkarılacak dersler ve güzellikler var derim.
Gölge: Dünyada en çok gizlemek istediğin yönlerini ifade ediyor.
Yönetmen Jonah Hill:
Seninle tanıştığımda bana gölge tarafımı açıklamıştın. Çocukken çok şişmandım ve bu berbat bir şeydi. Tanıştığımızda gayet fittim ama kendimi hala öyle gördüğümü açıklamıştın bana, kendimi reddediyormuşum, çünkü eskiden böyle biri olmaktan utanç duyuyormuşum.

Başarılı olursam insanların bunu görmeyeceğini düşünmüşüm. Sonra başarışı oldum ve insanlar öyle görmeye devam etti bu da canımı acıttı. Yine de kendimi aynı kişi gibi hissettim ve bu hala bazen gün yüzüne çıkıyor içimde. Yani aslında hala özümde bu sevilesi olmayan kişiyim.
Zamanla yavaş yavaş kabulleniyorum. Bu insan olmam harika. Yine de zor.
Dr.Stutz:
Evet hayatın boyunca zor olacak.
Gölge (The shadow)
Herkesin gölgesi vardır, hepsi birbirinden farklıdır ama öte yandan hepsi aynıdır.
Çünkü utandıkları yönlerini ifade eder. İlk iş gölgeni bulmalısın!
Bu şeyi görüp ona odaklanabilmeli ve onunla çalışmayı öğrenebilmelisin.
UYGULAMA: Bir görsel gerekiyor, bu yüzden gözlerini kapa şimdi küçük düştüğün, utandığın, dışlandığım, çaresiz kaldığın, utanç verici bir anı canlandır. Keşke öyle olmasaydım dediğin bir yönün bu. Ama öyle olmayıp ondan kurtulamıyorsun da.
Yönetmen Jonah Hill:
Bana göre bu 14 yaşında kilolu ve sivilceli dünyaya çok sevimsiz gelen bir çocuk.
Dr.Stutz:
Soru şu: Bu görüntüyü şimdi ne yapacaksın?
Geçmişten bir görüntü bu değil mi?
Gölgenle konuş ve ona senin hakkında ne düşündüğünü sor.
Onunla ilişkini ona davranışını. Bakalım ne diyecek. Gölgeni dinle.
Yönetmen Jonah Hill:
Varlığımdan utanç duydun, varlığımı yok saydın diyor.
Dr.Stutz:
Bu konuda ne hissettiğini sor.
Yönetmen Jonah Hill:
Çok yaralı, öfkeli ve üzgün.
Dr.Stutz:
Şimdi daha dikkatli dinle.
Gölgenin ilgiye ihtiyacı var ama dünyadan gelecek ilgiye değil, sadece senin ilgine ihtiyacı var.
Gölgene sor, onu bu kadar uzun süre görmezden geldiğin için bunu telafi etmek adına şimdi ne yapabilirsin?
Yönetmen Jonah Hill:
Onu hayatıma dahil etmemi hayatımı onunla paylaşmamı ve takdir etmemi istiyormuş. Kendimle gurur duymamı.
Dr.Stutz:
İlişkilerinde onu yok sayıyordun ama hem varlığı normal hem de güzel bir yönünü oluşturuyor.
Gözlerini açabilirsin.
Bu, gölgenle ilişkini düzeltebileceğin ve daha iyi hissedeceğin bir gereçç

Çekingenliğe iyi gelir. Kalabalığa sunum yapacaksanız iyi gelir. Eşinizle yüzleşmenize bile iyi gelir.
Yönetmen Jonah Hill:
Ya da biri ile çıkacağın zaman. Tırnak içinde kusursuz olmanı gerektiren. Yüksek risk yüksek baskı hissedeceğin herhangi bir şey yapacağında.
Dr.Stutz:
Hedefimiz iyi performans göstermek değil. Hedefimiz bu gereci kullanarak çıkan sonucu tolere etmek.
Yönetmen Jonah Hill:
Çünkü kendi benliğimden memnunsam, başkalarının fikirleri bana çok daha az etki eder.
Dr.Stutz:
Önemli olan bunun nasıl göründüğünü değil. Önemli olan sürekli onunla ilgilenme süreci!
Ona saygı ve ilgi göstermezsen sadece yıkıcı şeyler yaptıracaktır.
Yani hem sana anında iyi hissettirecek bir gereç bu hem de insan olarak nereye gidiyorum dedirtecek bir felsefe.
Gölgeyle uyumlu olmak fikri ise bütünlük duygusu yaratır. Bütünlük başka bir şeye ihtiyaç duymama halidir. Bu halimle bütünüm. Bu oldukça özgürleştiricidir.
Yönetmen Jonah Hill:
Seninle tanıştığımda kendimi sevmeyi bilmiyordum. Kendime güvenim yoktu. Elde etmeye çalıştığım bir şey vardı. O da senin enstantane fikrinle bağdaşıyor.
The Snapshot (Yanılsamalar diyarı)
The realm of illusion
Mükemmel bir deneyim aradığını gösteriyor. Bu, mükemmel bir eş olabilir, mükemmel miktarda para olabilir. Her neyse. Gerçekte mevcut değil! Sadece kafandaki imge.
Şöyle düşün. Enstantane hareket etmez. Sabittir derinliği yoktur.
Bir fotoğraf çekmişsin ve bununla kendine engel olmuşsun.
Bununla o dünyaya girerlerse sihirli şeyler olacağını söylüyor.
Ama bunu unutmam lazım.
Daha önce de söylediğimiz gibi, gerçekliğin 3 öğesi vardır:
- Acı asla geçmeyecek
- Belirsizlik asla geçmeyecek
- Daima çaba gerekliliğinden asla kaçamazsın
Ne olursa olsun herkes böyle yaşamak zorunda.
Yönetmen Jonah Hill:
Seninle tanışmadan önce çok özgüvensizdim, sonra başarının beni kurtaracağını düşündüm ve o enstantane (snapshot) ye erişmek için çok çalıştım ve şansın da yardımıyla o enstantaneye erken girebildim ve hiçbir sorumunu tedavi etmeyince beni ağır bir depresyona soktu.
Medya kiloma takınca ben de daha defansif olmaya ve insanların ne diyeceğini tahmin etmeye başladım. Çok sinirlendim ve hayatınla ilgili negatif düşünceleri düzeltmemi engelledi. Gölgemden daha çok utandım. Ancak seninle tanışınca bunu aşmayı öğrendim.
Yönetmen Jonah Hill ‘inannesi kardeşlerine göre iriymiş ona bu konuda bir baskı varmış. Dolayısıyla kendi ve çocukları ufak tefek olmayınca o da doğru olduğunu düşündüğü şeyi yapmış ve sunucuya baskı kurmuş
Yönetmen Jonah Hill:
Sen beni öyle yargılayınca ben seni (annesini) düşman belledim ve bu kişi beni olduğum gibi kabul etmiyor diyordum. Mesele kadın figürünün bu görünüşü kabul etmeyeceği fikri. Şimdi, seni suçlamıyorum çünkü anladım ki sen de ailende benim gibi hissetmişsin.
Annesi:
Bunun seni bu kadar etkileyeceğini bilmiyordum.
Dr.Stutz:
Önemli olan şu an aranızda ne olduğu, neye ihtiyacınız olduğunu hiç düşündünüz mü?
Annesi:
Oğlum sadece ihtiyacı olunca beni arıyor daha istikrarlı olmasını isterdim ben onun annesiyim.
O çok mutluyken aklına gelmiyorum. Bazen ona birşey söylerken endişeleniyorum söylediğim şey hoşuna gitmeyecek diye. Kendim olmaktan kaçıyorum çünkü beni belirli bir şekilde görmesini istemiyorum.
Dr.Stutz:
Bunu biliyor muydun
Yönetmen Jonah Hill:
Bazen başkalarını dinlemediğini görünce ve ilgi çektiğini düşündüğümde yanlış tepkiler verebiliyorum.
Dr.Stutz ‘un annesinin babası psikopatmış eve gelip karısını ve en küçük çocuğunu öldüresiye dövermiş. Annesine hiç dokunmazmış, onun için en büyük işkence buymuş. 8-9 yaşlarından sonra onunla hiç konuşmamış. Dedesi, 1932 de büyük buhranda haber vermeden birden çekip gitmiş. 40 sene sonra doktorun annesine ulaşmaya çalışmış.
Dr.Stutz:
Erkeklerle derdi vardı doğal olarak. Her gece erkeklerle ilgili nutuk çekerdi. Zavallı babam en büyük şakşakçısı olurdu. 40-50 yaşında bile bunu aşamamıştı annem.
Labirent: The Maze
Labirent daima başkalarını içerir. X tarafının ürünüdür. Çünkü x tarafı adalet ister.
Tipik bit örneği: Sadece başka birini düşünüp ondan bahsetmek isteyen biridir.
Kendine şunu dersin: O bunu telafi edince artık önüme bakacağım.
Öfke ya da aldatma her neyse. Her neyse, sana haksızlık edildiğini düşünürsün ve adalet arayışın hayatını askıya alır.
Yönetmen Jonah Hill:
Bütün hayatımı labirentte geçirdim sanırım. Bir şeyin karşılığını alamadığıma veya bir haksızlığa takılıp kaldım. Saatler yıllar harcadım.
Dr.Stutz:
Ortalama insan karşılık ister. Her şeyin dengeli ve adil olmasını ister. Ama bunu onlardan bekleme.
Karşılığını aldığını her şeyin dengelendiğini hissetmenin yolu eylemin kendisinden tatmin olmaktır. Buna aktif sevgi denir.
Aktif Sevgi (Active Love)
Dr.Stutz:
UYGULAMA: Gözlerini kapa ve tamamen sevgiden oluşan bir evren tarafından çevrelendiğimi düşle.
Evrendeki tüm sevgiyi içine doldurduğunu düşün, nazikçe ve sıkıca. Tam o anda sen tüm evrendeki sevginin önderisin. Şimdi nefret ettiğin kişiyi canlandır ve yoğunlaştırdığın tüm sevgiyi ona yolla.
Hiçbir şeyi esirgeme, her şeyi ver. Sadece hayal etme, diğer kişinin bedenine sevginin girdiğini hisset.
Bir anlığına bir olacaksınız, o noktada şöyle düşün. Ben bu kişiyle bir olabiliyorsam, herkesle olabilirim.
Ustalık buradadır.
İnsanlar nefret ettiğimi sevmemi söylüyorsun diyorlar, burada birini affetmeye çalışmıyoruz. Karşı tarafla ilgili değil. Kendini bütün hissedip labirentten kurtulmana çabalıyoruz.
Haklı mı olmak istiyorsun bir şey yaratmak mı, konu bu.
Yönetmen Jonah Hill:
Annen iyilik faaliyetlerinde yer alarak, trajedisini erkeklerden korkmama ve iyilik yapma süper gücüne dönüştürmüş.
Dr.Stutz:
Annemin erkeklere karşı o tavrı, beni kadınlara karşı özgüvensiz yaptı, orası kesin.
Bir kadına yaklaşıp da kendimi güvende hissedebileceğim bir mekanizma yoktu.
Yönetmen Jonah Hill:
Annenin dana haddini bildiren bir yaklaşımı olduğu için?
Dr.Stutz:
Evet. Beklentilerim arasında bile yoktu.
Annem bana bunu hissettiriyordu: “Bunu yapmaya hakkın yok!”
Biraz üstesinden geldim ama duygusal olarak değil davranışsal olarak.
Yönetmen Jonah Hill:
Kadınlara güvenmemene sebep oldu mu?
Dr.Stutz:
Emin değilim ama yıllar öncesine göre daha iyi bir sevgili olurum.
Doktorun 40 yıldır kesintili olarak devam eden bir ilişkisi var.
Yönetmen Jonah Hill:
Parkinson lu biri ile empati kuramam ama bu seni yakın ilişkiden uzak tutam bir bahane olabilir mi?
Dr.Stutz:
Kesinlikle. Bence deli dolu yanım tüm olanları alıp haklılığını kanıtlamak için kullanıyor.
Yönetmen Jonah Hill:
O zaman bu kararı vermeni engelleyen senin x tarafın.
Dr.Stutz:
Evet. Romantik ilişkilerden kaçınmamın nedeni
Başarıya ulaşmalarının tek yolu tamamen savunmasız olmak.
Ve insanlar o kadar hapı yutmuş mutlu birlikteliğe sırt çeviriyorlar ki bunu düşünmeliler.
Deminden beri kaç espriyi içime attığımı söylesem şaşarsın
Yönetmen Jonah Hill:
Tahmin edebiliyorum ben de aynı hastalıktan müzdaribim, espri yaparak duygulardan kaçınma.
Dr.Stutz:
Galiba bilinçsizce, bir kadınla yeni bir ilişki ile iyileşmeyi bağdaştırmışım.
Yönetmen Jonah Hill:
Ama parkinson un tedavisi yok.
Dr.Stutz:
Evet.
Hoca hiperaktif biriymiş. Bir cuma akşamı iki kadınla buluşacakken biraz uyuyayım demiş ve pazartesi sabah uyanmış. Büyük bir tükenme hissediyormuş. Markete bile gidemeyecek kadar. Burada bir gariplik var dedim ben hiperaktif biriyim. Bir nöroloğa gittim. Sende servikal stenoz var, derhal ameliyat olmalısın bir de parkinson hastasısın dedi.
Hocanın el yazısı okunaklı değil, yazısını görmek bile hoşuna gitmiyor. Eskiden el becerisi çok iyiymiş, basketbolda çok iyiymiş.
Yönetmen Jonah Hill:
Tıbbı sorunlar yalnızlaşmaya mı neden oluyor?
Dr.Stutz:
Evet. Bir ara dışarı çıkmaya korkuyordum.
Her düştüğümde yeni bir şey öğreniyorum.
Parkinson tam anlamıyla zamanın farkına varmamı sağladı. Görev bilincim, yapmam gerekeni yapma bilincim daha kuvvetli hale geldi.
Kendine acımak tam bir zaman kaybı.
Yönetmen Jonah Hill:
Arada o acıma moduna giriyor musun?
Dr.Stutz:
Evet çoğu zaman. Ama çok çabuk çıkıyorum.
Hocanın çizimlerindeki titreme mükemmel olamayacağımızı anlatıyor, kontrol edemeyeceğimiz şeyler var ve olacak.
Bu kağıtla şunu hatırlatıyor. Korksan da harekete geç!
Radikal Kabullenme (radical acceptance)
Yönetmen Jonah Hill:
Radikal kabullenme çok önemli bir gereç ve benim bir çok sorunumu çözdü
Dr.Stutz:
Her olayda ders alacağımız bir şey vardır.
Kötü bir şey olduğunda, yarın toparlarım demek yeterli değil, sıkıp suyunu çıkarmayı refleks haline getirmelisin.
(Yorum: Benim kötü olaylarda başka bir şeyi geliştirdiğim, olayı yararıma çevirdiğim an.)
- Kendinle ilgili olumsuz konuşmamalısın
- Olayla ilgili olumlu bir şey bulmalısın
Hoca günde 100 şınav çekiyor.
Yani limonun suyunu çıkarmak, sadece bunu yapacak iradeye sahip olduğunu değil, inancının da olduğunu gösterir. Sonra her şey daha anlamlı gelmeye başlar.
*Anlam dünyasına büyük şeylerle varamazsın, küçük şeylerle varırsın!
*Her olayda bir değer olduğunu görürsen ve bunu yapabilirsen, muazzam fırsatlar alemine giriş yapabilirsin.
Yönetmen Jonah Hill:
Anksiyetem vardı uyuyamıyordum ve bu da eksta endişe yaratıyordu yarın iş vardı. Radikal kabullenme sayesinde o zamanı bu çekim için fikir üretmek için kullandım.
Dr.Stutz:
Doktor çocukken uçakta babası güneşi göreceğini söylemiş ama hava kapalıymış inanmamış. Sonra müthiş bir şekilde algısı değişmiş uçak bulutlardan sıyrılıp o da güneşi görünce.
Güneş daima orada, bulun hep burada, güneşi engelliyor. Bulutu geçemeyince kötü bir gün geçireceğini düşünüyorsun, hatta kötü bir hayat geçireceğini. X tarafı kara bulut.
Aklına gelen her düşünce ruh halini etkileyecektir. Her düşünce olumlu ya da olumsuz olacaktır.
Minnet akışı, olumluları seçmek ister.
Minnet Akışı
X tarafı olumsuz bir akış olsun ister, bu yüzden bulutu yaratır, böylece güneşi göremezsin, yukarısının güneşli olduğunu unutursun. Mesele bulutu nasıl delip geçeceğindir. Cevabıysa, minnettarlıktan geçer.
Sana hep şu duyguyu verir:
“Yukarıda hep olumlu bir şeyler vardır, onu hiç görmesen bile.”
Ama bir mekanizma lazım, gereç burada devreye giriyor.
*Minnet akışı minnettar olduğumuz şeyleri ifade etmiyor, bunları yaratma sürecini ifade ediyor.
UYGULAMA: Şimdi gözlerini kapa, minnettar olduğun 2-3 en fazla 4 şeyi say. Ufak olursa daha iyi çünkü minnettarlığını yoğunlaştırmaya zorlar. Bu işi aceleye getirmemelisin, minnettar olduğunu hissetmen gerekiyor.
Minnet dolu bir düşünce yaratacağını hisset ama yaratma onu, önle. Tek hissettiğin minnet dolu düşünceyi yaratan güç olacak. Ve bu güç palazlandıkça seni ele geçirdiğini göreceksin.
Yönetmen Jonah Hill:
Her şeyin yavaşladığını, sıcaklık, rahatlık hissettim.
Dr.Stutz:
*Püf noktası, minnettar olduğum şeyleri sürekli tekrar etmemek.
Bunu yaratıcı bir eyleme dönüştür. Bu yaratıcı sürecin kendisi bile ruh halini değiştirecek.
Düşüncelerin kontrolden çıkınca kullanmak ideal. En kötüsü onlarla zıt düşmektir, sana iyi gelmez. Üzerinde negatif bir etki yaratır.
Minnettarlık sadece şanslıyım biri bana yardım etti değildir! Minnettarlık mümkün olduğunca çok içinde bulunmam gereken bir ruh halidir. Çünkü bulutu delen ruh hali minnettarlıktır. Orası bambaşka bir dünyadır.
X tarafı minnet duymamanı söyler. Sıçtın oğlum der. Mağdursun, hakkın yendi niye minnet duyasın? Bu, konuşan şeytan, x tarafıdır.
Hocanın en büyük korkusu, ölmeden önce yeterince şey yapamamak.
Yönetmenin kardeşi öldüğünde hocaya gitmiş ve hoca onun fotoğrafını çekmiş. O top noktasıydı çünkü diyor hoca. Yönetmen 4 yıldır bakmamış fotoğrafa şimdi bakıyor ve bir dinginlik görüyorum diyor. Belki de önemsiz olan her şeyi yıktığı için diyor…
Dr.Stutz:
İhtiyaç duyduğunu sanıp da duymadığın her şeyi yıktı! Cehennemi yaşamış birinin fotoğrafı bu.
Zaferin fotoğrafı bu her ne kadar öyle gözükmese de…
Kayıp Hazmetme
Bir kaybı hazmetmeni sağlayan bir gereç. Çoğu insan bu konuda kötüdür hatta bunalıma girer, yas tutar.
Ama kayıp henüz yaşanmadan kaybedeceklerinden endişe duyarlar.
Buradaki amaç, bağlanmamanın gücü dene şeye erişmek. Yani bir şeyin peşine düşebilirim ama onu elde etmesem de olur. Tüm gücümle peşindeyimdir ama kaybetmeye de varımdır.
UYGULAMA: Önce aşırı bağlı olduğun bir şey seçmeni istiyorum, iş ya da insan olabilir. Kaybetmekten nefret edeceğin bir şey olmalı. Kaybettiğinde korkunç şeyler olacağını düşündüğün bir şey.
Sanki bir ağaç dalına tutunuyormuşsun gibi.
Korkunç bırakmaktan korkuyorsun. Yine de bırakıyorsun ve düşmeye başlıyorsun ama bu hiç de kötü bir his değil. Yavaşça ve nazikçe düşüyorsun. Her şeyi kaybetmeye razıyım diyorsun. Bunu sessizce söylemen lazım. Ama ardındaki niyeti gerçekten hissetmelisin.
Bunu söylediğin anda altında duran güneşin yüzeyine düşüyorsun ve bedenin yanıyor artık her şeyini kaybetmişsin. Çünkü sahip olma aracı senin fiziksel bedenin. Bedenin yandığı için artık sadece bir güneş ışınısın. Tüm yönlere doğru ışın saçıyorsun. Saçtığın şey müşfik, verici ve akıcı bir his. Sonra etrafa bakıyorsun tıpkı senin içinde bulunduğun güneşe benzeyen sonsuz sayıda güneşler var, ışık saçıyorlar.
Sonra hepsi bir ağızdan “biz her yerdeyiz” diyorlar.
Bu aleme güneş alemi deniyor. Sadece verebilirsin alamazsın. Hiçbir şeye tutunamazsın imkansız. Gözlerini açabilirsin.
Yönetmen Jonah Hill:
Diğer şeyleri kaybetme konusunda sorunum yok ama romantik ilişkiler be yakın akraba konusunda sıkıntı yaşıyorum.
Dr.Stutz:
Şu açıdan bak. Bağlanmamaya çalışmayacaksın. Kaybetmekten her korktuğunda bağlanmamaya yeltenmeye çalışacaksın. Çoğu insan hayatı boyunca bir şeye bağlanmamazlık edememiştir.
Buna yaklaşabilecekleri gerçeği bile onlara fayda sağlar. İnsansan bağlanmasan olmazdı zaten.
Yönetmen Jonah Hill:
Yani amaç bağları tamamen koparmak değil. Bir insan seni bıraktığında tüm varoluşunu ve bütünlük hissini alıp götürmemesini sağlamak
Sunucu konuşulmayan bir şey kalmasın yoksa beynimi yiyip bitirir diyor. Mükemmeliyetçi.
Yönetmen Jonah Hill:
Korkuların ve acıların onları bir şekilde dile getirdiğinde pek çok açıdan özgürleşiyor.
Ama abimi yine özlüyorum
Dr.Stutz:
Uzunca bir süre de özleyeceksin.
Ölüm kalıcı bir şey değildir, Ölümden korkabilirsin doğal bu. Ölümden sonra bir şey hissettiğin sürece, bu yeni bir doğumdur.
Yönetmen Jonah Hill:
Bu filmi yaparken öğrendiğim şeylerden biri de hayranlık duyduğum insanların bendeki problemlerden muaf olduğunu düşünmemdi. Ama onlar da herkes gibi mücadele veriyor.
*Ve senin bu yanlarını görmemin bir faydası da, her şeyi çözmüş bir insanın asla var olamayacağının kanıtlanması!
Dr.Stutz:
Kesinlikle. Hayatın sırrı bu. Asla her şeyi çözmeyeceğini kabullenmek. Kimse çözemeyecek
*Mutluluk bunu nasıl kabullendiğine ve bu konuda ne yaptığına bakar! Ama önce kabullenmelisin.
Pek çok insan rüyasında evinde gizli bir oda bulduğunu görür hatta bazen dev gibi bir yer bulutlar. Rüya tabirinde bu daha bilinçlenmek anlamı gelir. Evrene bakışım genişler.
Yönetmen Jonah Hill:
Bu filmi yapıyorum çünkü terapide öğrendiğim gereçleri mümkün olduğunca çok kişinin öğrenmesini istiyorum. Çünkü Phil i seviyorum ve bu gereçlerin yaşamama vesile olduğu hayatı seviyorum. İnsanların filmi sevip sevmemeleri önemli değil önemli olan onu bitirmemiz, birlikte.
Kardeşlerimize ithafen…
Son Söz
Netflix Stutz Belgeseli özeti bu şekilde. Umarım bu belgesel hem konunun profesyonellerine hem de kendi kendini iyileştirmeye çalışan bütün insanlığa faydalı olur.
