Sanat ile Farkındalık – Jan Van Eyck, Arnolfini ‘nin Evlenmesi

Sanatla Farkındalık Çalışmalarının ikinci bölümünde, ünlü Flaman Ressam Jan Van Eyck ‘ın ünlü eseri Arnolfini ‘nin Evlenmesi eserini inceleyeceğiz. Eser 1434 yılında, 57 x 83.7 cm boyutlarında yapılmış. Eserin orjinalini, Londa ‘da Ulusal Galeri ‘de görebilirsiniz.

Jan Van Eyck Eserleri

Jan Van Eyck 15. Yüzyılın en önemli ve bir çok ilke imza atan ressamlarından. Özellikle dinsel konulardaki eserleri ve portreleriyle ünlü olan Jan Van Eyck, simgesellği de eselerinde oldukça sık kullanan bir ressam. 1395-1441 yılları arasında yaşamış olan Jan Van Eyck ‘ın diğer eserlerinden bazıları ise şöyle:

• Giovanni Arnolfini’nin Portresi
• Madonna ve Şansölye Rolin
• Üç Mary Mezar Başında
• Madonna ve Çocuğu
• Virgin ve Çocuğu
• Kendi Portresi
• Müjde
• Tebliğ

Sanatla Farkındalık : Arnolfini ‘nin Evlenmesi

Jan Van Eyck ile ilgili bu temel bilgilerden sonra, hadi şimdi sanatla farkındalık çalışmamıza geçelim ve ünlü ressamın bu ilklerle ve simgelerle dolu Arnolfini ‘nin Evlenmesi tablosunu farkınadlık çalışmamız kapsamında inceleyelim.

Arnolfini ‘nin Evlenmesi tablosunda Jan Van Eyck, Giovanni di Nicolao Arnolfini ve eşi Giovanna (Jeanne) Cenami ‘yi Brudge ‘deki evlerinde resmetmiş. Eserle ilgili diğer detaylar ise şöyle:

• Kıyafetler

Resimde en dikkat çekici noktalardan biri, Arnolfini ve eşi Giovanna Cenami ‘nin kıyafetleri. Tabloda kullanılan kürklü ve pahalı kumaşlardan yapılmış kıyafetler, bir tüccar olan Arnolfini’ nin statüsünü ve zenginliğini  gösteriyor. Arnolfini’nin siyah ağırlıklı kıyafetleri asaleti simgelerken, eşinin yeşil kıyafeti umudu, beyaz örtüsü ise, saflığı ve temizliği simgelemektedir. Eşinin kat kat, kolları  ve boyun kısmı kürklü  kıyafeti özellikle o dönemin burjuvazisinin modasını gösteren bir tarzda resmedilmiş. Bu nedenle hamile imajı da vermekte. Arnolfini ‘nin şapkası, el yapımı siyah asil bri renkte.

• İmza

O döneme kadar resimlerde imza kullanılması pek yaygın bir şey değildi. Tek yaratıcı Tanrı olduğundan, kilise, ressamların eserlerine imza atmasını hoş karşılamıyordu. Resimde imza kullanılmasının ilk örneklerinden olan Arnolfini ‘nin Evlenmesi ‘nde Jan Van Eyck, avize ve ayna arasına kendi imzasını koymuş ve bize “Jan van Eyck buradaydı 1434” (Johannes van Eyck fuit hic 1434) demiştir.

• Ayna

Arnolfini ‘nin Evlenmesi tablosunun ortasında çok önemli bir detay yer alır. Orta yerde bir iç bükey ayna bulunur ve bu bir tablo içinde kullanılan ilk aynadır. Dikkatli bakıldığında aynanın içinde 4 kişi görülür. Aydana, Arnolfini ve eşi sırtı dönük şekilde dururken, kırmızı kıyafetleri ile Jan Van Eyck ve yanındaki öğrencisi olduğu düşünülen mavi kıyafetli bir kişi de bize doğru bakmaktadır.

Aynanın etrafında dikkatli gözlerden kaçmayacak 10 figür bulunur. Bu figürler İsa ‘nın çarmıha gerilmesini 10 ayrı figürle bize anlatır.

• Tesbih

Aynanın sol tarafında bir dindarlık simgesi olarak göze çarpan bir teşbih duruyor. Sarı boncuklar ve yeşil püskülleri ile bu tesbih, o dönemde damatların gelinlere hediye olarak verdiği ve kadının dindarlığını simgeleyen bir  unsurdu.

• Avize

Tavanda çok şık bir avize bulunuyor. Avizenin şıklığı, zenginliğin simgelerinden biri. Fakat avize de dikkat çeken bir nokta var. Fark edebildiniz mi? Avize de 6 mumluk olmasına rağmen, sadece bir tanesinde mum var ve yanıyor. Bu tek mum Tanrı ‘nın birliğini ve ışığını simgeliyor.

• Yatak

Remin sağ kısmında, oldukça şık bir yatak göze çarpıyor. Yatak kıpkırmız ve çiftin arasındaki tutkuyu göstermesi açısından bu renk özenle seçilmiş. Yatak içindeki kırmızı yastık ve kırmızı perdeler de, bu tutkuyu daha da perçinlemiş.

• Karyola Başlığı

Çiftin karyolasının başlığı çok dikkat gerektiren detaylardan. Burada, hamile kadınları ve bebekleri koruduğuna inanılan Aziz Margaret ‘in küçük bir heykeli göze çarpıyor.

• Süpürge

Karyolanın başlığının yanında bir süpürge asılı. Jan Van Eyck süpürgeyi burada çalışmanın kutsallığını ve çalışkanlığı simgeleyen bir detay olarak kullanmış.

• Halı

Arnolfini ‘nin eşinin arkasında yerde yer alan halıyı görebildiniz mi? Desenleri ne kadar da detaylı çizilmiş değil mi? Muhtemelen meşhur bir İran halısı. Desenlerde kırmızı, siyah, kahve rengi ve bir çok farklı ara renk detaylı olarak kullanılmış.

• El Ele Tutuşma

Tablonun en simgesel noktalarından biri de Arnolfini ve eşinin el ele tutuşması. İkisinin de ellerinin içi yukarıya bakacak şekilde. Bu detay çiftin bağlılığını simgeliyor.

• Altın Bilezikler ve Yüzükler

Tabloda Arnolfini’nin eşinin kolundaki altın bilezikleri farkedebildiniz mi? Her iki kolunda da birer altın bilezik takılı. Aynı zamanda sol elindeki iki yüzük de dikkat çekiyor.

• Kırmızı Divan

Çiftin arkasında, ayrısı gözüken kırmızı bir divan mevcut. Divanda aynı zamanda kırmızı bir de yastık var. Dönemin mobilya zevkini yansıtan önemli bir detay.

• Divan Başlığı Aslan Figürü

Çiftin birleşen ellerinin arkasında, kırmızı divanın aslan başlığı dikkat çekiyor. Bu figür de, çiftin zenginliğine ve şatafata vurgu yapan bir detay.

• Takunyalar ve Terlikler

Tablonun sol alt köşesinde Arnolfini ‘nin, zeminle aynı renkteki takunyaları ve resmin ortasında arkadaki kırmızı divanın önünde de, eşinin kırmızı saten terlikleri durmakta. Basılan yerin kutsal olduğunu simgelemesi yönünden terliklerin çıkarılmış olması önemli. Terliklerin uçlarının birbirine yakın olması, bu evin son nokta olduğunu ve bu evlilikle bir varmayı simgeler.

• Işık

Dieğr tablolarında olduğu gibi, bu tablosunda da Jan Van Eyck, ışığı ustalıkla kullanmış. Hem Arnolfini, hem de eşi Giovanna Cenami ‘nin yüzü oldukça aydınlık çizilmiş.

• Kiraz Ağacı ve Portakal

Resmin solundaki açık pencereden dikkatli baktığımızda, dışarıda bir kiraz ağacı göze çarpar. Kiraz ağacı hem yaz mevsiminin hem de sevginin simgesidir. Fakat masa üzerindeki ve pencere önündeki portakallar kış meyvesidir ve o  dönem için oldukça pahalı bir meyvedir. Ve burada çiftin zenginliğinin bir simgesi olarak kullanılmıştır.,

• Köpek

Resmin alt kısmında, bir köpek göze çarpıyor. Köpeğin tüyleri özenle çizilmiş ve bakışları bize doğru. Ünlü ressam köpek figürü ile, evlilikteki sadakati simgelemek istemiş.

1. Pencere detayları

Sol tarafta yer alan açık pencerenin üzerindeki yuvarlak ve renkli desenler dikkatinizi çekti mi? Jan Van Eyck tabloda bu detayları en ince ayrıntısına kadar çizmiş. Yuvarlak desenlerin kenarları yeşiil ve etraflarında kırmızı, sarı, mavi diktörtgen desenler mevcut.

Sanatla Farket : Jan van Eyck

Simgesellik yönünden Jan van Eyck, oldukça önemli ressamlardan biri. Ben de sanatla farkındalık çalışmalarımızın ikinci çalışmasında onun en önemli eserlerinden biri olan Arnolfini ‘nin Evlenmesi ‘ni seçerek, ünlü ressamın simgelediği detayları sizlerle birlikte incelemek ve farkındalığımızı Jan Van Eyck ile bir basamak daha ileriye taşımak istedim. Umarım bu konuda Jan Van Eyck bizlere yardımcı olabilmiştir.

Gökhan Kösem